Želimir Žilnik. Shadow Citizens

Poster

Izložba

24. oktobar 2020. - 18. april 2021.

Kunsthalle Wien

Kustosi: Šta, kako i za koga / WHW (Ivet Ćurlin, Ana Dević, Nataša Ilić i Sabina Sabolović)

Pomoćnik kustosa: Laura Amann

Uz kontribuciju: Ana Janevski i Jurij Meden

 

Shadow Citizens preispituju radikalnu filmsku praksu i opsežan rad režisera Želimira Žilnika (rođ. 1942., živi i radi u Novom Sadu, Srbija) u okviru izložbe. Od svojih početaka na živahnoj amaterskoj filmskoj sceni u Jugoslaviji šezdesetih godina, Žilnik je snimio više od 50 filmova, uključujući niz igranih i TV produkcija, često u žanru dokudrame. Mnogi od njegovih filmova predviđali su, a kasnije su bili i hroničari događaja iz stvarnog sveta, poput raspada Jugoslavije, ekonomske tranzicije iz socijalizma u neoliberalni poredak, ukidanja prava radnika i šire društvene erozije vezane za rad i migracije. Naslov izložbe, Građani iz sjene, odražava Žilnikov životni fokus na nevidljive, potisnute i nedovoljno i pogrešno predstavljene članove društva.

Žilnik je rano dobio međunarodno priznanje, osvojivši Zlatnog medveda za najbolji film na Međunarodnom filmskom festivalu u Berlinu 1969. godine za svoj prvi dugometražni film Rani radovi. Istovremeno, njegovi filmovi nailaze na političko protivljenje, a početkom 1970-ih odlazi iz Jugoslavije u Zapadnu Nemačku, gde realizuje nekoliko nezavisnih filmova, uključujući neke od najranijih filmova koji se bave temom gastarbajtera. Osamdesetih godina, nakon odlaska iz Nemačke - zbog njegovih filmova koji su se ponovo suočili sa političkom opozicijom i cenzurom - i povratka u Jugoslaviju, snimio je brojne TV i igrane filmove u kojima je prikazao rane simptome rastućih socijalnih sukoba u zemlji, nastavljajući se tokom 1990-ih 2000-ih sa filmovima koji se bave bolestima postsocijalističke tranzicije, kao i pitanjima migracija.

Shadow Citizens u Kunsthalle Vien proširena je verzija izložbe razvijene u partnerstvu sa Edith-Russ-Haus for Media Art u Oldenburgu, Nemačka, 2018. godine, a kasnije takođe prikazana u Galeriji Nova u Zagrebu. Izložba se nadovezuje na dugogodišnje istraživanje kuda.org (Novi Sad) o Žilniku, koje je okupljeno na https://www.zilnikzelimir.net. Shadow Citizens uključuje Žilnikove ikonske kratke filmove s početka karijere, kao i igrane filmove, filmske odlomke i dokumentarni materijal, pokrivajući tako čitav Žilnikov opus i njegov kritički i javni prijem tokom godina. Takođe sadrži retko prikazane filmove i materijale, poput Javnog pogubljenja (1974), snimljenog u Nemačkoj, i TV reportaže o Gastarbeiter opera (1977), jedinoj Žilnikovoj pozorišnoj predstavi.

Izložba u Beču takođe predstavlja liniju istraživanja koja se fokusira na kontekst u kojem je Žilnik započeo - amaterski kino klubovi koji su postojali u mnogim gradovima Jugoslavije. Pored Žilnikovih dela prikazani su razni filmovi proizvedeni 1950-ih i 60-ih u kino klubovima u Zagrebu, Beogradu, Ljubljani i Splitu. Kustos ovog odeljka je Ana Janevski. Pored toga, za ovu iteraciju Shadow Citizens, kustos filma Jurij Meden, je u bliskoj saradnji sa umjetnikom, stvorio filmski esej Želimir Žilnik: Filmovi u mom životu, koji odražava načine na koji se Žilnikova dela ukrštaju sa širim kontekstom istorija filma.

U okviru Kunsthalle Wien saradnje sa Viennale-om, na festivalu koji se održava od 22. oktobra do 1. novembra 2020. godine prikazuje se izbor Žilnikovih filmova. U okviru njegove serije KINEMATOGRAFIJA biće prikazan presek njegovog raznovrsnog stvaralaštva, osvetljavajući njegovo uzburkano, nedogmatsko uverenje da film može promeniti svet:

Rani radovi (1969), Jugoslavija, 78 min, subota 24.10.2020. u 13:30h, Filmmuseum

Kako se kalio čelik (1988), Jugoslavija, 101 min, nedelja 25.10.2020. u 11:00h, Metro, Historischer Saal

Tito po drugi put među Srbima (1994), SR Jugoslavija, 43 min & Kenedi, Lost and Found (2005), Srbija i Crna Gora, 26 min, utorak 27.10.2020. u 13:30h, Filmmuseum

Tvrđava Evropa (2000), Slovenija, 80 min, sreda 28.10.2020. u 16:15h, Urania

Stara škola kapitalizma (2009), Srbija, 122 min, sreda 28.10.2020. u 13:00h, Filmmuseum, četvrtak 29.10.2020. u 15:45h, Metro, Historischer Saal

 

Specijalni program izbora Žilnikovih filmova, koji je organizovan u saradnji sa Austrijskim muzejom filma, a fokusiran je na prethodno zapostavljeni segment Žilnikovih TV dela iz 1980-ih, zaključiće izložbu u januaru.

Niz diskurzivnih i edukativnih događaja će pratiti izložbu. Najnoviji Žilnikov igrani film Najlepša zemlja na svetu (2018) snimljen u Beču, a mnogi javni programi se organizuju u saradnji sa localnim zajednicama sa kojima je radio na ovom filmu.

 

22. oktobar 2020. u 19:00h

Shadow Citizens, onlajn promocija knjige

Autori tekstova - Boris Buden, Greg de Cuir Jr, Ana Janevski, Dijana Jelača, Edit Molnár, Bert RebhandlMarcel Schwierin razgovaraju o Žilnikovom filmskom radu.

Kao proširenje izložbe Shadov Citizens u Edith-Russ-Haus for Media Art, 2018. godine, producirana je knjiga istog naslova koju su objavili Sternberg Press i Edith-Russ-Haus, uz izdašnu podršku German Federal Cultural Foundation. Po prvi put na engleskom i nemačkom jeziku, publikacija nudi uvid u različite aspekte filmske prakse Želimira Žilnika.

Fotografije sa izložbe:

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens

zelimir-zilnik_shadow-citizens